Inspiratiesessie kwaliteitskeuken ‘Op weg naar een Michelinster’

Iedere keer als ik het receptenboek van de kwaliteitskeuken zie, krijg ik weer een glimlach op mijn gezicht. Natuurlijk ook een beetje van trots. Maar voornamelijk omdat het receptenboek opvalt, het aanspreekt, het uitnodigt tot lezen en tot meer… Het inspireert je namelijk, geeft je ideeën waardoor je tot actie kan overgaan. Overgaan tot actie om kwaliteit daar te beleggen waar het hoort, kwaliteitsbewustzijn te vergroten en nog meer eigen te maken, waardoor medewerkers (bewuster) bezig zijn met continu verbeteren. Onze visie op continu verbeteren is dat een verandering pas tot stand komt wanneer de verandering effect heeft op alle drie de bollen in de figuur.

Ik sta graag stil bij de bol ‘Gedrag & Cultuur’. Een actie in werking zetten, kan vragen om een mogelijke gedragsverandering. En we weten allemaal dat een gedragsverandering of verandering in cultuur niet zo maar is gerealiseerd. De verandering vindt pas plaats als het je écht raakt en je daardoor je gedrag wel wil aanpassen. Want als er op de vraag ‘What’s in it for me?’ een positief antwoord is, is de kans groter dat de gedragsverandering tot stand komt en het gedrag wordt aangepast. Een filmpje dat wij regelmatig in onze kwaliteitstrainingen gebruiken, is het filmpje van de pianostairs. Hier te vinden op YouTube. In het filmpje is duidelijk zichtbaar dat een verandering tot stand komt wanneer de uitkomst als positief wordt ervaren en als er een ‘leuk’ aspect bij komt kijken.

De trend die je in Nederland op dit moment ziet is dat zakelijke congressen steeds meer een andere insteek krijgen. Je ziet zelfs congressen die opgebouwd worden in festivalsfeer, waarbij voornamelijk het ‘leuke en positieve aspect’ de boventoon voert. Waar je voorheen als deelnemer van een congres alleen maar (passief of mogelijk actief) luisterde naar de sprekers, word je tegenwoordig uitgedaagd om daadwerkelijk actief deel te nemen aan interactieve workshops, panelgesprekken en discussies. Dit alles vanuit de visie dat men meer van elkaar leert wanneer men elkaar de ruimte geeft, met elkaar de dialoog aan gaat, kennis en ervaringen uitwisselt en het belangrijkste: door het zelf te ervaren. Zoals ook al door het oude principe ‘Tell me, show me’, oftewel ‘Je kunt het me vertellen, maar laat het me maar zien’, wordt gesuggereerd.

Met deze kennis en gedachtegang hebben wij als team De Kwaliteitskeuken verder uitgedacht. De sessies, gesprekken en uitwerkingen zijn altijd nét iets anders ingestoken. Zo ook de inspiratiesessie van 1 oktober. Wij kozen voor een vorm die vrijer is, waardoor zoveel mogelijk mensen in de groep van 40 met elkaar in gesprek kwamen vanuit de thema’s ‘dromen, durven & doen’. Geen keysprekers, maar per thema in een steeds weer wisselende samenstelling aan de slag. Er werd van de deelnemers gevraagd uit de gewoonte te stappen en echt te participeren. Op een andere manier aan de slag gaan, want dit is immers wat de kwaliteitskeuken beoogt: het anders denken stimuleren. Zo hebben we tijdens de sessie met elkaar gedroomd over de ideale situatie: Hoe ziet die eruit? In de durffase vroegen we de deelnemers een stelling in te nemen: hoe wordt er op dit moment in de eigen organisatie naar de ideale situatie toegewerkt? In de doefase spraken we juist met elkaar over hoe we tot de ideale situatie kunnen komen: wat hebben we hier voor nodig?

Net als de start van de inspiratiesessie, sloten we de sessie ook af met een filmpje. In het filmpje is de output van de drie besproken fasen verwerkt. De korte samenvatting van de inspiratiesessie vind je in deze compilatie. Mogelijk dat het bekijken van het filmpje je op nieuwe ideeën brengt of wordt hetgeen waar je al mee bezig bent juist bevestigd. Wij hopen in ieder geval dat de creatieve en speelse vorm een beleving bij de deelnemer(s) heeft gecreëerd. Want alleen dán kan de volgende stap gezet worden…. Op naar verandering!

Door: Alice van der Linden

“Als je loslaat, heb je twee handen vrij”

Dat las ik op een tegeltje aan de wand bij een zorgaanbieder. Zo is het maar net! En toch, loslaten is misschien wel het moeilijkste dat er is. Op zijn Cruijffiaans hoorde ik mezelf eens zeggen: hoe meer je loslaat, hoe meer je erboven opzit. Maar dat is wel wat ik vaak zie gebeuren, we laten eigenlijk niet los maar we vervangen het met andere benauwende controlemechanismen. Het vertrouwen is er niet… en dat is nou net wat we wel nodig hebben, vertrouwen om écht de ruimte te krijgen en verantwoordelijkheid te nemen.

Ruimte voor de (vraag en wensen van de) cliënt, ruimte voor de professional en ruimte voor de organisatie om kwaliteit te leveren. En passende verantwoordelijkheden om de ruimte te benutten. De beweging is al volop op gang gezet. Kwaliteit gonst door zorgland. Kwaliteit moet weer echt gaan over de zorg, zorg die geleverd wordt door de professional aan de cliënt, vanuit de cliënt. Een nieuw kwaliteitsbewustzijn, nieuw kwaliteitsdenken. Misschien is het wel helemaal niet zo nieuw, is het weer terug naar hoe het bedoeld was. Maar toch, dat we naar een ‘nieuwe situatie’ gaan geeft ook gelijk aan dat er een ‘oude’ is, en dat oude moet losgelaten worden.

Loslaten?
Heerlijk, het oude, niet-werkende loslaten! Ik ben nog niemand tegengekomen die negatief tegenover het ‘nieuwe kwaliteitsdenken’ staat. Hooguit verschillen in het ‘extreme’ van de overtuiging (‘alles wat er was moet anders’ versus ‘er zijn verbeteringen mogelijk’). De visie is ook heel aansprekend, weer echte tijd voor de cliënt, de professional weer in de hoofdrol, een faciliterende organisatie en ‘helpende’ externe instanties. En oh, de ruimte die ontstaat als we de oude en knellende regels loslaten! Dat biedt zo veel mogelijkheden om het echt anders te doen en echt te werken aan kwaliteit van leven van de cliënt!

En dan naar de praktijk. Daar beginnen de dilemma’s. Kan regeltje X echt wel weg? Hoe weet ik dat iedereen het goede doet volgens onze waarden? Hoe stuur ik zonder data? Wie is verantwoordelijk als er wat mis gaat? Hoe weet de inspectie of financier dat er kwaliteit geleverd wordt? Etc. etc. En met deze discussies lekt het enthousiasme weg. Maar de echte doodsteek is als we in reactie op deze vragen stiekem toch te veel dichtgetimmerd laten of weer keurig alles dichttimmeren op een nieuwe manier. De beleving van wantrouwen en  ‘controle- en beheersterreur’ groeit, enthousiast gemaakte medewerkers verliezen op hun beurt het vertrouwen in de organisatie. De kans op verandering is klein.

Vertrouwen!
Jarenlang heeft de organisatie gedraaid op basis van controle en beheersing, eigenlijk dus op basis van wantrouwen. De stap naar loslaten is vaak groter dan we denken (en meer dan een idee!). Logischerwijs kan deze stap dan ook niet in een keer gezet worden! Overal in de organisatie zitten radertjes die in samenhang draaien, als je één element verandert heeft dat invloed op een ander radertje. Een complex geheel en hoe groter de organisatie, hoe complexer de samenhang van radertjes. Dat betekent dat er stap voor stap ontdekt moet worden hoe de radertjes in de nieuwe situatie gaan draaien - waar lopen we vast en wat is dan de juiste keuze?

“Als je loslaat heb je twee handen vrij.” Maar wat doen we eigenlijk met twee vrije handen? Daarmee gaan we proberen en ontdekken!

En dat mag best leuk zijn, we zijn ten slotte op weg naar een betere situatie. Deze weg kan gevuld worden met prikkelende en enthousiasmerende activiteiten, waarbij nog niets vaststaat en waarbij door de hele organisatie heen ontdekt mag worden. Hoe leuk is dat! En ja, ook hier…dat is best lastig. Want iedereen moet meedoen, van bestuur tot werkvloer, iedereen ontdekt mee in de probeerruimte. Rollen veranderen en dat is nooit makkelijk. Opnieuw: loslaten en vertrouwen.

O jee… het zou toch eenvoudiger worden, terug naar hoe het hoort? Want zo klinkt dit niet… of toch wel? Wel als we duidelijke kaders kunnen scheppen en daarbinnen durven loslaten en durven te ontdekken: door vertrouwen te hebben. Wat vast staat is dat kwaliteit niet bedacht wordt in de bovenkamertjes, door de experts op afstand. Kwaliteit ontstaat tussen de professional en de cliënt en dat is dan ook waar de kwaliteit ontdekt wordt (steeds weer). Het gaat om contact, praten met elkaar en hele korte lijnen om het ontdekte een plek te geven. Het is niet maakbaar, het is ‘ontdekbaar’: we hebben probeerruimte nodig. Probeerruimte waarin we met elkaar leren en ontdekken en daar de mogelijkheid voor krijgen (met twee vrije handen).

Door: Roos van Veen